| شهيد مطهري معرفی وبلاگ
لوگوی دوستان صفحات وبلاگ ارتباط با مدير شهيد مطهري درباره نقش سازنده تفكر در امر اصلاح و تربيت نفس مي گويد:
يكي از عوامل اصلاح و تربيت نفس در تعليمات اسلامي، عادت كردن به تفكر است. تفكر بايد براي انسان عادت بشود.
ما سه نوع عبادت داريم: عبادت بدني، مثل نماز خواندن و روزه گرفتن؛ عبادت مالي مثل زكات و خمس دادن و به طور كلي انفاق ها و عبادت فكري كه نامش، تفكر است و تفكر، برترين نوع عبادت هاست. اينكه مي گويند: «يك ساعت تفكر، بهتر از عبادت يك سال يا هفت سال يا هفتاد سال است»، معلوم مي شود كه ارزش تفكر، از آن عبادت هاي ديگر خيلي بيشتر است. درباره ابوذر نيز روايت است كه: «كانَ اَكثَرُ عِبادَةِ اَبي ذَرٍّ التَّفَكر؛ بيشترين عبادت ابوذر، فكر كردن بود.» فكر كردن، به انسان، روشنايي مي دهد و عبادت بي تفكر، ممكن است به صورت يك كار لغو و بيهوده درآيد، ولي اينكه انسان در چه چيزي تفكر كند، ما تفكر را محدود نمي كنيم. انسان مي تواند از جمله در عالم خلقت تفكر كند. اگر انسان در كار عالم و در نظام هاي عالم و در دقايق مخلوقات، تأمل و دقت كند و هدفش از اين تأمل و دقت و كشف رازهاي عالم، اين باشد كه به حقيقت، بيشتر راه يابد و خدا را بيشتر بشناسد، اين امر، هم علم است و هم عبادت. قسم ديگر تفكر كه در خود قرآن مجيد به آنها توجه شده است، تفكر در تاريخ است و تفكر در سرنوشت و سرگذشت اقوام و ملل گذشته. خداوند در قرآن كريم مي فرمايد: «فَاقصُصِ القَصَصَ لَعَلَّهُم يَتَفَكَّرُونَ؛ قصه ها[ي گذشتگان] را نقل كن، باشد كه تفكر كنند.» اين هم، نوعي تفكر است كه باز از نظر اسلام، عبادت است.
تفكر انسان درباره خود، نوع ديگر تفكر است؛ يعني انسان درباره كارهاي خودش تفكر كند، درباره اينكه چه گونه تصميم بگيرد و چه گونه كار بكند و اينكه حالت يك خس و خاشاك را پيدا نكند كه در سيلي افتاده باشد و هر جا سيل مي رود، او هم برود. براي نظرات: (0) نظر از ديگر عوامل اثرگذار در تربيت انسان، «مراقبه و محاسبه» است. مراقبه؛ يعني مراقبت انسان از اعمال خويش تا مبادا كاري برخلاف دستورهاي الهي از او سر بزند. شهيد مطهري در اين باره مي گويد:
[مراقبه] يعني با خود، معامله يك شريكي را بكن كه به او اطمينان نداري و هميشه بايد مواظبش باشي. مثل يك بازرسي كه در اداره است. يعني خودت را به منزله يك اداره تلقي كن و خودت را به منزله بازرس اين اداره كه تمام جزئيات را بايد بازرسي و مراقبت كني. مراقبه، چيزي است كه هميشه بايد همراه انسان باشد.
مرحوم آقاي بروجردي، چند روز قبل از فوتشان، بعضي ها كه خدمت ايشان بودند، گفتند: خيلي ايشان را ناراحت ديديم و ايشان گفتند كه خلاصه عمر ما گذشت و ما رفتيم و نتوانستيم خيري براي خودمان پيش بفرستيم و عملي انجام دهيم. يكي از آنهايي كه نشسته بود، طبق عادتي كه بعضي ها در مقابل صاحبان قدرت دارند و شروع مي كنند به تملق و چاپلوسي، خيال كرد كه اينجا هم جاي تملق و چاپلوسي است، گفت: آقا شما ديگر چرا، ما بيچاره ها بايد اين حرف ها را بزنيم، شما الحمدللّه اين همه آثار خير از خودتان به جا گذاشتيد... . آقاي بروجردي در جواب گفت: چه مي گويي؟ «خَلِّصِ العَمَلَ فَاِنَّ النّاقِدَ بَصيرٌ بَصيرٌ؛ عمل را بايد خالص انجام داد، چراكه نقّادِ آگاهِ آگاه، اعمال را بررسي خواهد كرد».
شهيد مطهري درباره محاسبه نيز مي گويد:
يك دستور ديگري هست كه نام آن را محاسبه مي گذارند، چنان كه علي عليه السلام مي فرمايد: «حاسِبُوا اَنفُسَكُم قَبلَ اَن تُحاسَبُوا وَ زِنُوها قَبلَ اَن تُوزَنُوا؛ پيش از آنكه از شما ـ در قيامت ـ حساب بكشند، از خودتان حساب بكشيد و خودتان را اينجا وزن كنيد، قبل از آنكه شما را وزن كنند».
همچنين در روايت ديگر آمده است: «لَيسَ مِنّا مَن لَم يُحاسِبْ نَفسَهُ؛ هر كس كه هر شبانه روز يك بار ب نظرات: (0) نظر از ديگر عوامل تربيت، از نگاه استاد مرتضي مطهري، نيايش و پرستش است. وي در اين باره چنين مي گويد: يكي از اموري كه از استعدادهاي خاص انساني شمرده مي شود، مسئله نيايش و پرستش است. عده زيادي از محققان و روان شناسان، نيايش و پرستش را به عنوان يك حس اصيل در انسان پذيرفته اند. اين حس كه يك حس انساني است، براي تربيت انسان بايد تقويت شود. يك انسان كامل يا نيمه كامل، اين قسمت از وجودش نمي تواند تعطيل باشد، همان گونه كه هيچ قسمت ديگر از قسمت هاي اصيل وجود او نمي شود تعطيل باشد. هر قسمتي از قسمت هاي وجود انسان، چه حيواني اش (يعني مشتركات انسان و حيوان) و چه انساني محض، اگر تعطيل شود، او يك انسان ناقص است. در باب عبادت و نيايش، اگر انسان به تربيت خودش و فرزندانش، علاقه مند به تربيت اسلامي است و يا مي خواهد افرادي را تربيت بكند، واقعاً بايد به مسئله نيايش، دعا و عبادت اهميت بدهد و اصلاً عبادت، قطع نظر از اينكه پرورش يك حس اصيل است، تأثير زيادي بر ديگر نواحي وجود انسان دارد. اين است كه بزرگان هميشه توصيه مي كنند: «هر مقدار هم كه كار زياد داري، يك ساعت را براي خودت بگذار.» ممكن است شما بگوييد، من هيچ ساعتم براي خودم نيست، تمام وقت هايم براي خدمت به مردم است. نه، در عين حال، انسان، بي نياز از اينكه يك ساعت را براي خودش بگذارد نيست. حال، يك ساعت كه مي گويند حداقل است، يك ساعت يا بيشتر در شبانه روز را انسان واقعاً براي خودش بگذارد تا در آن لحظه ها به درون خودش و به خداي خودش بازگردد و در آن حال، فقط او باشد و خداي خودش و راز و نياز كردن و مناجات با خداي خودش و استغفار كردن. پيام متن:تربيت درست انسان، بدون در نظر گرفتن مسئله نيايش و پرستش، امكان پذير نيست. پس انسان بدون پرداختن به نيايش و پرستش، موجودي ناقص است و بايد ساعتي از شبانه روز را به اين مهم اختصاص دهد. نظرات: (0) نظر انسان، موجودي تربيت پذير است و بر اثر تربيت درست مي تواند به عالي ترين مدارج روحي، معنوي و علمي دست يابد. براي رسيدن به چنين هدفي والا، عواملي لازم است كه از جمله آنها، تقويت اراده و به كار گرفتن آن است. شهيد مطهري در اين باره مي گويد: هر مقدار كه اراده قوي تر باشد، بر اختيار انسان افزوده مي شود و انسان، بيشتر مالك خود و كار خود و سرنوشت خود مي گردد. هيچ مكتبي در دنيا پيدا نمي شود كه به اين اصل اعتقاد نداشته باشد كه اراده در انسان بايد تقويت شود. مثلاً اگر انسان مي خواهد بچه را تربيت كند، بايد كاري بكند كه اراده در وجودش تقويت شود. راجع به مسئله اراده و به تعبير ديگر، تسلط بر نفس، دستورهاي فراواني با عنوان تقوا و تزكيه نفس آمده است. اميرالمؤمنين علي عليه السلام تعبيري دارند بسيار عالي، اول درباره خطا و گناه مي فرمايد: «اَلا وَ اِنَّ الخَطايا خَيلٌ شُمُسٌ، حُمِلَ عَلَيها اَهلُها؛ مَثل گناهان؛ مَثل اسب هاي چموش است كه اختيار را از كف سوار مي گيرند.» سپس درباره تقوا كه نقطه مقابل آن است، مي فرمايد: «اَلا وَ اِنَّ التَّقوي مَطايا ذُلُلٌ؛ همانا مثل تقوا، مَثل مركب هاي رام است كه اختيار مركب در دست سوار است، نه اختيار سوار، دست مركب.» بنابراين، در اينجا سخن از تقويت اراده است و اينكه به سبب تقوا، انسان، صاحب اراده و بر نفس خود مسلط مي شود و در نتيجه، به سوي تربيتي درست گام برمي دارد. پيام متن:1. تقويت اراده، عاملي مهم در تربيت انسان است. 2. تقوا سبب تقويت اراده است. نظرات: (0) نظر موضوعات
X |
