گرچه سخن گفتن از مطهري (ره) بسيار سخت است بويژه براي راقم اين سطور كه بضائت بسيار اندگي از سرمايه علم و معنويت دارد. اما يكي اداي دين و ديگري دغدغه و دردمندي مانع از سكوت مي گردند. ديگر اينكه زوايايي از (حتي) مشي و اخلاق علمي استاد با توجه به رخدادهاي جديد و مسايل مبتلا به هنوز مغفول مانده است. مبحثي با عنوان « گفتارهاي تمدن ساز» در نشريه جنبش بيداري و همين پايگاه اينترنتي منتشر شد كه حول سخني از مقام معظم رهبري بنا شده بود. مقام معظم رهبري بنا شده بود. مقام معظم رهبري خطاب به دانشجويان مي فرمايند: اگر در ميدان جهاد علمي، استادي را قبول نداريد از وي علم را بگيريد و در ضمن را دوست داشته باشند. اما نبايد محبت شما فقط تاجايي باشد كه علم از استاد بگيريد و وي را رها كنيد، نبايد نگاه ابزاري به استاد و دگر انديش داشته باشيد ، بلكه ذاتا هم او را دوست داشته باشيد. البته فحواي كلام معظم له اين بود. حقير از اين نوع سخنان به سخنان تمدن ساز ياد كردم و عرض كردم كه اين جملات منحصر به فرد فقط مي تواند از كسي سر بزند كه اين راهها را رفته باشد و كتاب خواني صرف بدست نمي آيد، بويژه بند آخر آن.
راه نشان داده شده بسيار پيچيده است و احيانا اگر كسي توانست در اين مسير گام بردارد، متهم به مهمل گويي، مهمل انديشي و تناقض در عمل مي گردد. اما بين اجتهاد و گنگ گويي تفاوت بسيار است.
مطهري به حق اسطوره رعايت استانداردهاي مذكور است. يعني در عين اينكه در تحليل انديشه چه در حوزه اسلام و چه در غرب بسترهاي فرهنگي و اجتماعي آن انديشه را در نظر داشته و انديشه هاي بشري را فراتاريخي نمي داند اما بعنوان مثال در كتاب «خدمات متقابل اسلام و ايران» در تهي كردن انديشه صائب از صاحبان آن و عمل بر طبق «انظر الي ماقال ولاتنظر الي من قال » فوق العاده عمل مي كند. يعني در استنادات تاريخي حتي از كساني كه نظام فكري و ابعاد شخصيتي آنها را قبول ندارد، استفاده مي كند. مطهري در دفاع از اصول اسلام بسيارسخت گير بود اما بين حب و بغض ايدئولوژيك با حب و بغض غريزي و غير عقلي فاصله عميقي داشت. مساله اي كه به شدت بويژه در مدعيان دفاع از نظام فكري استاد شهد را رنج مي دهد بدون اينكه خود بدانند. حب و بغض غريزي يكي از بزرگترين تهديدات جنبش دانشجويي بارگه هاي مختلف فكري است.
تحجر سياسي ، محصول حب و بغض غريزي است و حب و بغض غريزي ناشي از ضعف عنصر عقلي، فقدان انصاف علمي و سياسي و نبود عدالت در قضاوتهاي علمي و سياسي است.
اتفاق يكي از موانع تمدن سازي ما ريشه در همين مطلب دارد كه توان مواجهه با افكار مخالف و احيانا جذب و منفعل ساختن مخالفين را از ما سلب مي كند. يكي از چالشهاي اساسي انقلاب اسلامي ايران، مجموعه روشنفكري بوده و هست و رعايت مختصات فكري وروشي مذكور مي تواند چالش مذكور را به نفع اردوگاه فقه سياسي فيصله دهد. غرب توانست با خالي كردن علوم ديني از قالب سرزميني و حتي فرهنگي، نهايت بهره برداري را از اين علوم بعمل آورد اما اينك نوبت ماست تا حتي از سكولارهاي مطلق العنان هم سخنان فراگرفتني را فرابگيريم و در دام تحجر منفي و سياسي نيفتيم.
البته كار سختي است اما نمي توان به بهانه سخت بودن مساله، صورت مساله را حذف كرد.
راه تمدن لزوما اين است وگرنه به گزاف حق نداريم سخنان حماسي تحويل ديگران بدهيم. اخلاق شهيد مطهري نبايد به عناصري از قبيل تواضع علمي، تيزبيني و ... خلاصه شود. بين حب و بغض ايدئولوژيك تسامح مبتني بر آن با حب و بغض غريزي و تساهل برآمده از آن يك تارمو فاصله است كه اساسا به ذكر نمي آيد. مطهري اسير حب و بغض غريزي نبود. به ----- قاطع مي گويم اگر آنقدر كه آثار مطهري بزرگ در تشكلهاي دانشجويي و دانشگاه مطالعه مي شود، اين آثار دريافته و درك مي شد، بي شك وضع دانشگاه ما بهتر از حالا مي بود.
مساله ديگر كه در آثار شهيد رعايت شده است، جرات ورود به عالم اجتهاد در بررسي افكار و انديشه ها و جريانات روز است. وي در عين حال كه مرز كلان واحد براي مدرنهاي ليبرالها ، كمونيست ها و متحجرين قايل است، براي هر كدام هم مرزي جزئي ترسيم مي كند. در درون ليبرالها هم، شخصيتهاي مختلف را از هم متمايز كرده و در قبال هر كدام رفتاري خاص از خود بروز مي دهد. وي اسير يك رفتار كلان واحد نيست. اين هنر فوق العاده استاد شهيد است. يعني وي در عين حال كه نگاهي كلان دارد، از جريانهاي خرد هم غافل نيست. نكته حاضر لازمه تمدن است كه بحث آن در اين مختصر نمي گنجد.
اين پارامتر هم دقيقا در كتاب خدمات متقابل اسلام و ايران رعايت شده است.
نكته سوم اينكه استاد با توجه به مسايل بوجود آمده ، در تعريف دين برحسب مقتضيات زمان گامهاي بلندي برداشت اما نكته اي كه در جنبش نرم افزاري به كارمي آيد ، اين است كه علم صرفا به نگاه ابزاري خلاصه نمي شود بلكه به تعبير امام صادق (ع)فقه را براي فقه مي جويد. مطهري براي دانش ارزش اصالي قايل است. يعني از نظر او بين دانايي و كاركرد دانايي تفاوت است. اما دانش لزوما بايد بتواند به كار آيد.

منبع: باشگاه انديشه