شهيد سرعت و پيشرفت مسلمانان در علوم را مرهون همين سفارشات اكيد اسلام به علم و به خصوص برداشتن تمامي قيود در علم آموزي به خصوص در مورد استاد مي دانند به طوري كه مسلمانان تنها سينه خود را محرم علم وحكمت مي دانستنند.عبارت استاد در كتاب خدمات متقابل ايران واسلام در اين زمينه چنين است: يكي از علل سرعت پيشرفت مسلمين در علوم اين بوده است كه در اخذ علوم‏ و فنون و صنايع و هنرها تعصب نمي‏ورزيدند و علم را در هر نقطه و در دست‏ هر كس مي يافتند از آن بهره گيري مي كردند و به اصطلاح امروز روح تساهل بر آن ها حكمفرما بوده است.چنانكه مي‏دانيم در احاديث نبوي به اين نكته توجه داده شده است كه علم‏ و حكمت را هر كجا و در دست هر كس پيدا كرديد آن را فرا گيريد.(۸)
مسلمين اهميت نمي‏دادند كه علوم را از دست چه كسي مي‏گيرند و به وسيله چه اشخاصي ترجمه و نقل مي‏شود و به دست آنها مي‏رسد . بلكه‏ براساس آنچه از پيشواي عظيم‏الشأن خود آموخته بودند ، خود را به دليل‏ اينكه اهل ايمانند صاحب و وارث اصلي حكمتهاي جهان مي‏دانستند ، حكمت را نزد ديگران امري عاريت تصور مي‏كردند معتقد شده بودند كه علم و ايمان نبايد از يكديگر جدا زيست كنند. معتقد بودند كه حكمت درمحيط بي ‏ايماني غريب و بيگانه است ، وطن حكمت‏ قلب اهل ايمان است بديهي است كه جمله : «كلمة الحكمة ضالة المؤمن فحيث وجدها فهو احق بها» همه اين‏ معاني و مفاهيم را دربردارد . اين بود كه مسلمين تمام همت و سعي شان اين‏ بود كه بر علوم و معارف جهان دست يابند.(۹)

پي نوشت :

۸ مرتضي مطهري، خدمات متقابل ايران واسلام ،ص۳۸۷
۹ مرتضي مطهري، خدمات متقابل ايران واسلام ،ص۳۸۸